تحقیق درباره زهد از ديد اسلام

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی
این محصول درقالب ورد(WORD) و قابل ویرایش در 53 صفحه تهیه شده است. در بخش زیر برای اطلاع بیشتر از محتویات این فایل و اطمینان از خرید، مطالب چند صفحه آورده شده است. با مطالعه این بخش با اطمینان بیشتر خرید کنید.

لینک دانلود پایین صفحه



مقدمه

زهد، از جمله ارزش‏هاى متعالى مكتب اسلام است كه مورد توجه و تاكيد زياد ائمه (عليهم السلام ) قرار گرفته است. بى‏شك، زهد و تقوا، دو عنصر مهم و قابل‏توجه‏اند كه مكمل و متمم هم‏اند. در معارف اسلامى، پس از مسئله‏ى تقوا، بر زهد،بيش از ساير معارف تكيه و سفارش شده است.

شك نيست كه «گرايش انسان به زهد، ريشه در آزاد منشى او دارد. انسان، بالفطره‏ميل به تصاحب و تملك و بهره‏مندى از اشيا دارد، ولى آن جا كه مى‏بيند اشيا به‏همان نسبت كه در بيرون، او را مقتدر ساخته، در درون، ضعيف و زبون‏اش كرده و مملوك و برده‏ى خويش ساخته، در مقابل اين بردگى، طغيان مى‏كند و نام اين طغيان، زهد است ‏‏» . (۱) در اين مقال، ابتدا به «مفهوم زهد» نظر مى‏كنيم، آن‏گاه «اصول‏و پايه‏هاى زهد در اسلام‏» را مورد بررسى قرار داده و پس از آن، به «نقش زهد درتكامل انسان‏» اشاره مى‏كنيم. در بخش بعد، «تفاوت زهد اسلامى با رهبانيت‏ مسيحى‏» را ذكر كرده و به «تفاوت ميان زهد و فقر اقتصادى‏» نيز نگاهى خواهيم‏افكند. در ادامه از «زهد حقيقى وانحرافى و آثار هر يك‏»، سخن خواهيم گفت و بانگاهى به «زهد در زندگى پيامبر اكرم (ص) و حضرت على (ع‏») بحث را خاتمه ‏خواهيم داد. و همه‏ى اين‏ها، با عنايت‏به مطالب استاد شهيد مرتضى مطهرى است .

مفهوم زهد

به عبارت ديگر «زهد ، يعنى‏اعراض و بى‏ميلى‏‏» (۳) . «بى‏اعتنايى و بى‏توجهى، تنها در فكر و انديشه و احساس وتعلق قلبى نيست و در مرحله‏ى ضمير پايان نمى‏يابد. زاهد، در زندگى عملى خويش‏نيز، سادگى و قناعت را پيشه مى‏سازد و از تنعم و تجمل و لذت گرايى، پرهيزمى‏نمايد. زندگى زاهدانه، آن نيست كه شخص فقط در ناحيه‏ى انديشه و ضمير، وابستگى‏زيادى به امور مادى نداشته باشد، بلكه اين است كه زاهد، عملا از تنعم و تجمل ولذت گرايى پرهيز داشته باشد. زهاد جهان آن‏ها هستند كه به حداقل تمتع وبهره‏گيرى از ماديات اكتفا كرده‏اند. شخص حضرت على(ع) از آن جهت زاهد است كه نه‏تنها دل به دنيا نداشت، بلكه عملا نيز از تمتع و لذت‏گرايى ابا داشت و به اصطلاح،تارك دنيا بود». (۴) شهيد مطهرى در جاى ديگر در تعريف زهد به سخن حضرت على (ع) در نهج‏البلاغه اشاره مى‏كند و مى‏گويد:

زهد در قرآن، در دو جمله خلاصه شده است: «متاسف نشويد بر آن چه ( از ماديات‏دنيا ) از شما فوت مى‏شود و شاد نگرديد بر آن چه خدا به شما مى‏دهد». (۵) هر كس‏بر گذشته، اندوه نخورد و براى آينده، شادمان نشود، بر هر دو جانب زهد دست‏يافته است.

بديهى است، وقتى كه چيزى كمال مطلوب نبود و يا اساسا مطلوب اصلى نبود، بلكه‏وسيله بود، مرغ آرزو در اطراف‏اش پر و بال نمى‏گشايد و آمدن و رفتن‏اش شادمانى يا اندوه ايجاد نمى‏كند.



(۶) علاوه بر آن چه گفته شد، در آثار قلمى استاد مطهرى، به‏تعابير مختلفى در تعريف زهد برمى‏خوريم كه ذكر اجمالى آن‏ها، بر روشنايى مفهوم‏«زهد» خواهد افزود:

(( زهد، عملى است منفى ; زيرا، عبارت است از اعراض و ترك و دامن چيدن از طيبات‏دنيا)). (۷) «زهد، يعنى آزاد زيستن از دنيا و خود را نسبت ‏به نعمت‏هاى دنيا نفروختن و بنده‏ى دنيا نبودن‏‏». (۸) «زهد، عبارت است از اعراض از مشتهيات‏دنياوى‏‏». (۹) «زهد، يعنى اعراض و بى‏ميلى، در مقابل رغبت كه عبارت است از كشش‏و ميل‏‏». (۱۰) «زهد، يعنى كوتاهى آرزو و سپاس‏گزارى هنگام نعمت و پارسايى نسبت‏به نبايستنى‏ها». (۱۱) «زهد، بى‏اعتنايى به امور مورد رغبت طبيعى است; يعنى، انسان از امور مورد طبع خودش، به خاطر هدفى دست‏بردارد». (۱۲) «زهد، حالتى‏است روحى. زاهد از آن نظر كه دلبستگى‏هايى معنوى و اخروى دارد، به مظاهر زندگى‏بى‏اعتنا است‏‏». (۱۳) «زهد، در متن زندگى قرار دارد، كيفيت‏خاص بخشيدن به زندگى‏است و از دخالت دادن پاره‏اى ارزش‏ها، براى زندگى ناشى مى‏شود». (۱۴) «زهد،خصلتى است‏براى انسان زاهد. و زاهد كسى است كه توجه‏اش از ماديات دنيا به عنوان‏كمال مطلوب و بالاترين خواسته، عبور كرده، متوجه چيز ديگرى معطوف شده است.