ارزيابي فعاليت و كارايي واحدهاي تحقيق و توسعه (R&D) در صنايع ايران

دسته بندي : فنی و مهندسی » صنایع
ارزيابي فعاليت و كارايي واحدهاي تحقيق و توسعه (R&D) در صنايع ايران
در شركت هاي صنعتي ايران فعاليت هاي تحقيق و توسعه (R&D) سابقه ي چنداني ندارد. در اين بررسي، تعدادي از واحدهاي صنعتي باسابقه و نسبتاً فعال انتخاب شده و كارايي شيوه هاي مختلف تحقيقات در آنها مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج كلي نشان مي دهد كه ايجاد واحد مستقل تحقيق و توسعه (R&D) تا حدودي مورد توجه اين واحدها بوده ولي از همكاري تحقيقاتي دانشگاه ها و مراكز تحقيقاتي استقبال چنداني نمي شود. عوامل محدودكننده ي تحقيقات و ديدگاه هاي مديران ارشد صنايع در جهت بهبود امر تحقيقات از ديگر نكات قابل بحث اين بررسي است.
مقدمه
در شركت هاي صنعتي، تحقيق و توسعه (R&D) به عنوان بخشي از سرمايه براي تضمين قدرت رقابت فن آوري در بلندمدت محسوب مي شود. هدف از اجراي طرح هاي تحقيقاتي، افزايش عمر محصول و كاهش هزينه هاي توليد است. پيدايش R&D در صنايع به مفهوم امروزي آن به شروع قرن بيستم برمي گردد. البته خدمات مهندسي به منظور بهبود محصول و فرايندها با استفاده از تخصص مهندسان با تجربه ي شاغل در صنايع، سابقه ي طولاني تري دارد. تا قبل از سال 1900 تجربه ي تحقيق در صنعت براي بهره گيري از فن آوري در راستاي اهداف ويژه ي شركت ها سابقه ي چنداني نداشته است. در سال 1900 شركت جنرال الكتريك (GE) امريكا يك استاد جوان دانشگاه MIT به نام «ويليام آرويتني» را استخدام كرد تا هفته اي دو روز براي اين شركت تحقيق كند. ويتني استاديار شيمي مؤسسة فن آوري ماساچوست بود. مديريت GE بر آن بود تا موفقيت فن آوري شركت را با تأسيس يك آزمايشگاه تحقيقاتي تقويت نمايد. ويتني بعدها از MIT استعفا داد و مدير يكي از اولين آزمايشگاه هاي تحقيقاتي صنايع در دنيا شد.
اين رخداد يك الگوي نمونه محسوب مي شد كه دانشمند دانشگاهي تازه فارغ التحصيل وارد تحقيقات صنعتي شود و به اين ترتيب الگوي «فن آوري علمي» از طريق فرآيند تحقيقات صنعتي بنياد گذاشته شد.
شركت جوان GE در سال 1900 سازنده ي لامپ هاي الكتريكي بر مبناي اختراع اديسون بود. اين لامپ ها از يك رشته ي زغالي با مقاومت زياد ساخته مي شد كه با اختراعات بعدي از رده خارج شد. يكي از اين اختراعات ساخت لامپ درخشان توسط والتر نرنست، شيمي دان آلماني بود. لامپ ساخت او از يك رشته ي سراميكي ساخته مي شد كه در دماي بالاتري تشعشع مي نمود. پيشرفت بعدي ساخت لامپ بخار جيوه توسط پيتر كوير هيويت امريكايي بود. در آن زمان GE هنوز كاري براي لامپ هاي جايگزين نكرده بود در حالي كه رقيب اصلي يعني جرج وستينگهاوس از كوپر هيويت پشتيباني مي كرد و حق امتياز لامپ نرنست را هم به دست آورده بود. بنابراين، براي كسب قدرت رقابت، مركز تحقيق و توسعه ي GE تأسيس شد.
وايز در خصوص اهميت تاريخي ويتني مي گويد: «شايد او اولين دانشمندي نباشد كه در صنايع امريكا حتي در جنرال الكتريك استخدام شده است. افتخار لامپ براي توماس اديسون و كار او همچنان باقي است. چون كار اديسون اختراع بود اما تلاش ويتني يك حركت پيشتازانه در صنعت امريكاست كه به دانشمند يك نقش و هويت جديد به نام پژوهشگر صنعتي اعطا نمود.»
به اين ترتيب بود كه اولين مراكز R&D در صنايع به وجود آمدند.
مؤسسات معروف ديگري پس از آن اقدام به ايجاد R&D نمودند، از قبيل:
بيرون از شركت راه مناسبي براي ارتقاء موقعيت فن آوري خواهد بود. نتيجه ي بررسي در خصوص عقد قرارداد تحقيقاتي با دانشگاه ها و مراكز تحقيقاتي، استفاده از خدمات محققان منفرد و ايجاد