تحقیق واژه تاريخ و تعريف آن

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ
واژه تاريخ و تعريف آن
واژه «تاريخ» ( History ) از زبان يونانى گرفته شده و هرودوت (هرودوتوس Herodotus ) مُبدع و «پدر تاريخ» شناخته شده است. تاريخ، از نظر هرودوت، به معناى مطالعه و يا بررسى روزگاران گذشته است. البته چيستى تاريخ از پرسش هايى است كه تاكنون پاسخى جامع، دقيق و مورد اتفاق نداشته، همه تعريف هاى آن با ايراد يا انتقادهايى رو به رو بوده است; زيرا گروهى معناى تاريخ را بس گسترده دانسته، احوال گذشته جهان و حتى پديده هايى كه انسان در آن مؤثر نيست، موضوع آن به شمار مى آورند; دسته اى آن را به وقايع مشهور و حوادث روزگار پادشاهان و دولت ها محدود مى كنند و جمعى مشخص ساختن احوال انبيا، ائمه (عليهم السلام) ، فرمانروايان، وزيران و حوادث بزرگى مانند جنگ ها و فتوحات بر حسب زمان را معناى اصطلاحى تاريخ مى دانند ابن خلدون، مورخ بزرگ، تاريخ را دانشى سرچشمه گرفته از حكمت و بيان گر سرگذشت ملت ها، سيرت پيامبران و سياست پادشاهان مى داند با در نظر گرفتن دو عنصر موضوعى تاريخ يعنى «انسان» و «زمان»، مى توان گفت: تاريخ مجموعه اى از اطلاعات خام يا تحليل شده درباره گذشته انسان ها است كه امورى چون نقل و تحليل هدايت، گمراهى، تكامل، انحطاط، پيروزى، شكست، خوشبختى يا بدبختى ملت ها را در بر دارد. از آن جا كه هر يك از تعريف هاى يادشده بُعد خاصى از تاريخ را بيان مى كند و از جهتى با اشكال جامع يا مانع نبودن رو به رو است و نيز به دليل گسترده شدن مسائل مربوط به تاريخ، برخى از انديش مندان، علوم مربوط به تاريخ را تقسيم كرده، براى هر قسم تعريفى خاص ارائه كرده اند. فيلسوف شهيد مطهرى(ره) تاريخ را يكى از منابع معرفت انسانى دانسته، علم تاريخ را به دو بخش نقلى و علمى تقسيم مى كند و قواعد استنباطى تاريخ علمى را به حال و آينده قابل تعميم مى داند.
تاريخ نقلى
تاريخ نقلى علم به وقايع و حوادث سپرى شده و آگاهى از اوضاع و احوال گذشتگان مى باشد. زندگينامه ها، فتحنامه ها و سيره ها، از اين مقوله است. علم تاريخ در اين معنا، به يك سلسله امور جزئى و فردى مربوط است; و در واقع علم به «بودن»هاست; چرا كه به گذشته تعلق دارد.
تاريخ علمى
تاريخ علمى يعنى مطالعه، بررسى و تحليل وقايع گذشته و استنباط قواعد و سنت هاى حاكم بر زندگى گذشتگان. در واقع محتواى تاريخ نقلى ـ حوادث و وقايع گذشته ـ «مبادى» و مقدمات اين علم شمرده مى شود و براى استنباط قوانين كلى و عمومى و كشف طبيعت حوادث تاريخى و روابط علّى و معلولى آن ها سودمند است

فايده تاريخ
شايد از خود پرسيده باشيد آشنايى با انبوه نام ها، حوادث، فراز و نشيب ها، طلوع و افول ها و عملكرد نياكان و ديگر انسان ها در زندگى روزمره و شكل گيرى زندگى آينده ما چه نقشى دارد؟ اگر بپذيريم هر حادثه اى مولود علت يا علت هاى پيش از خويش و نيز دست كم انگيزه سلسله حوادث بعدى است، بدين نتيجه مى رسيم كه زندگى ملت ها چون رشته اى دراز است و مجموع انسان هاى يك عصر تنها يكى از مهره هاى آويخته بدين رشته به شمار مى آيد. استوارى و نااستوارى هر مهره به چگونگى پيوند آن به مهره پيشين و پسين وابسته است. پس زندگى مردم يك عصر در هر كشور از زندگانى گذشتگان و آيندگان جدا نيست و براى يافتن علت حوادث نامطلوب و راه رويارويى با آن ها، بايد به تحقيق در گذشته ملت ها پرداخت تاريخ نه مايه سرگرمى بلكه نوعى پل ارتباطى ميان نسل هاى متوالى بشر براى دستيابى به تجربه ها و اندوخته هاى پيشينيان است. مطالعه تطبيقى و تحليلى تمدن هاى گوناگون، كوشش براى يافتن رابطه اى علّى ميان حوادث زنجيره اى تاريخ و دقت در آنچه براى انسان ها رفته است، سرمايه مناسبى است كه مى تواند انسان را در پى ريزى يك زندگى سالم و خردمندانه يارى دهد. افزون بر اين، بررسى تاريخ پاسخى مثبت به آرزوهاى هميشگى انسان است كه اصرار دارد از خود و ديگران آگاهى حاصل كند، (3) علل و انگيزه ظهور و سقوط تمدن ها را بشناسد، حق را از باطل تميز دهد و با راه تكامل و سعادت دنيوى و اخروى خود آشنا شود. بنابراين، مصلحان بزرگ و انسان هاى متعالى در تجربه هاى انسانى تاريخ دقت مى كنند و در بهره گيرى از آن مى كوشند. امام على (عليه السلام) به فرزندش امام حسن (عليه السلام) و همه انسان ها مى فرمايد: فرزندم، هر چند من عمر همه كسانى را كه پيش از من زيسته اند، سپرى نكرده ام; ولى در اعمال همه آن ها نگريسته، در اخبارشان انديشيده ام. براى شناخت تاريخ آنان چنان در آثارشان به تفكر پرداخته ام كه چون يكى از آنان شده ام. به سبب آگاهى از سرگذشت آنان، گويا با همه آن ها، از اولين فرد تا آخرين شان زندگى كرده، زلال و پاكى زندگانى آنان را از تيرگى هاى آن و نفع و سودمندى اش را از زيان آن بازشناخته ام. خداوند متعال در بيش تر سوره هاى قرآن به بيان سرگذشت انبيا و ملت هاى پيشين پرداخته است. در مكتب اسلام، (6) تجربه پيشينيان چنان اهميت دارد كه خداوند به پيامبرش فرمان مى دهد در راه اعتلاى كلمه